Wednesday, May 06, 2020
प्रत्यक्ष प्रमाण नै प्रमाणहरुको राजा
प्रत्यक्ष प्रमाण नै प्रमाणहरुको राजा (मुख्य, प्राथमिक, मूल) हो भन्नेमा वैदिक, बौद्ध, जैन, किराती, बोन, कन्फुसियस दर्शनका साथसाथै चार्वाक, अजित केशकम्बली, लेउसिप्पस, डेमोक्रिटस, इपिक्युरस, वांग चोंग, जयराशि भट्ट, इब्न तुफेल र मार्क्स पनि सहमत छन् र आधुनिक भौतिक विज्ञानका वैज्ञानिकहरुले त विज्ञानको मानक नै स्थापित गरेका छन् ।
प्रत्यक्ष प्रमाणले मात्र पुग्छ कि पुग्दैन, के के प्रमाणका आधारमा प्रमेयको ज्ञान (प्रमा) पर्याप्त हुने हो भन्नेमा मतवैभिन्न्य अवश्यै छन्, तर प्रत्यक्ष प्रमाण अनिवार्य हो भन्नेमा सबैको मतैक्य छ । आचार्य कुमारिल भट्टले मीमांसा दर्शनका परम्परामा श्लोकवार्तिक र तन्त्रवार्तिक लेखेर विज्ञान र ज्ञानको समन्वय गर्ने दार्शनिक आधार निकै विकसित बनाउनु भएको छ ।
विज्ञानलाई प्राथमिकता जति हुनु पर्ने हो, तेसको सानो अंश पनि हुन सकेको छैन हाम्रो देशमा । विज्ञान र ज्ञानलाई विरोधी, विपर्यय, समानान्तर नठानौँ । विज्ञान त ज्ञानको आधार हो । विज्ञान र ज्ञानको अन्योन्याश्रित सम्बन्ध छ । विज्ञानको मूलप्रवाहीकरणमा अघि बढौँ ।
निर्मलमणि अधिकारी
प्रत्यक्ष प्रमाणले मात्र पुग्छ कि पुग्दैन, के के प्रमाणका आधारमा प्रमेयको ज्ञान (प्रमा) पर्याप्त हुने हो भन्नेमा मतवैभिन्न्य अवश्यै छन्, तर प्रत्यक्ष प्रमाण अनिवार्य हो भन्नेमा सबैको मतैक्य छ । आचार्य कुमारिल भट्टले मीमांसा दर्शनका परम्परामा श्लोकवार्तिक र तन्त्रवार्तिक लेखेर विज्ञान र ज्ञानको समन्वय गर्ने दार्शनिक आधार निकै विकसित बनाउनु भएको छ ।
विज्ञानलाई प्राथमिकता जति हुनु पर्ने हो, तेसको सानो अंश पनि हुन सकेको छैन हाम्रो देशमा । विज्ञान र ज्ञानलाई विरोधी, विपर्यय, समानान्तर नठानौँ । विज्ञान त ज्ञानको आधार हो । विज्ञान र ज्ञानको अन्योन्याश्रित सम्बन्ध छ । विज्ञानको मूलप्रवाहीकरणमा अघि बढौँ ।
निर्मलमणि अधिकारी
